Veel leegstand maar toch woningnood
City Deal pakt stedelijke uitdagingen aan
Veel leegstand maar toch woningnood
City Deal pakt stedelijke uitdagingen aan
Binnensteden zijn ontmoetingsplekken, economische centra en ze bieden een breed aanbod van voorzieningen. Om de binnenstad leefbaar te houden voor bewoners, aantrekkelijk voor ondernemers én levendig voor bezoekers, werken tien steden, drie departementen en drie platformorganisaties de komende vier jaar samen in de City Deal Dynamische Binnensteden.
Jos Sentel, programmacoördinator van deze City Deal, vertelt over de samenwerking tussen steden en ministeries en de vraagstukken die worden aangepakt.
Het probleem
De binnenstad is onder invloed van onder andere economische en technologische ontwikkelingen, voortdurend in beweging. Om deze transformatieopgaven het hoofd te bieden, moeten gemeentes, ondernemers en eigenaren van vastgoed samenwerken en slimme oplossingen bedenken.
“Klein landje, grote ruimtebehoefte. Daar moeten we dus iets mee”, aldus Sentel.
Transformatieopgaven
De City Deal Dynamische Binnensteden ging in juni 2023 van start. In een traject van vier jaar worden projecten binnen de vier ontwikkelthema’s (zie kader) aangepakt en werken deelnemers samen aan concrete oplossingen.
Sentel: “De City Deal is opgezet vanuit de constatering dat de transformatieopgaven in binnensteden aandacht verdienen. De binnenstad ontwikkelt zich continu. Dat is niet anders dan in andere tijden. Maar nu komen daar de diverse transities zoals aandacht voor klimaat, energie en mobiliteit, nog eens bovenop. Dit maakt dat we andere – of minder - wetgeving en oplossingen nodig hebben om met de huidige transformatieopgaven aan de slag te gaan.”
Vier werklijnen
Samen kijken de deelnemende steden, ministeries en overige partners via onderzoeken, projecten en experimenten hoe ze tot nieuwe inzichten kunnen komen. “Dus niet alleen gepraat”, benadrukt Sentel. “We willen concrete oplossingen hebben als deze City Deal ten einde loopt. Denk aan oplossingen voor leegstand en mogelijkheden voor meer regie door de gemeentelijke overheid bij transformatieopgaven. Doordat de City Deals onder Agenda Stad vallen zijn de lijnen met bestuurders en politiek Den Haag kort. Als we oplossingen ontdekken om doorbraken te realiseren of blokkades op te heffen wordt de Tweede Kamer hierover geïnformeerd.” De projecten worden geschaard onder vier thema’s: vastgoed, branchering, financiering en ondermijning via criminaliteit.
Binnen die werklijnen heeft iedere gemeente een specialist afgevaardigd. Sentel: “Dat betekent dat we intussen met ongeveer tachtig mensen binnen de Deal aan het werk zijn. Onlangs zijn we gestart met elf projecten die elk onder een van de vier thema’s vallen.”
Investeren in winkelpanden
Een van die projecten is Intensiveren (winkel)panden. Dit traject heeft betrekking op een van de grootste huidige uitdagingen in binnensteden: enorme onzichtbare leegstand boven of achter de winkels en tegelijkertijd de enorme ruimtevraag voor bijvoorbeeld wonen, maar ook werken in de binnenstad. “Van de tientallen winkelpanden in een winkelstraat hebben er meestal nog maar een handvol een opgang naar de – leegstaande – (woon)ruimtes daarboven.
De rest is simpelweg niet meer te bereiken. De toegang die ooit was, is gesloopt om daarmee enkele vierkante meters winkelvloer op begane grond te winnen. Deze extra winkelruimte op de begane grond is qua beleggingswaarde interessanter dan investeren in de woningen daarboven. Daar begint een kentering in te komen omdat veel plekken minder winkelhuur opbrengen. Maar belangrijk is het besef bij pandeigenaren dat die leegstand onbenut potentieel is. En er wordt werk gemaakt van slimme ruimtelijke oplossingen om te ruimtes toch toegankelijk te maken. Het project Intensivering (winkel)panden is gericht op het forceren van een doorbraak waardoor niet ieder stad voor zichzelf het wiel uitvindt.”
Vastgoed voor dummies
Een ander project heet ‘Vastgoed voor dummies’. Sentel: “Wellicht een wat populaire kreet. Maar dit is wel wat dit project is: stap voor stap uitleggen welke processen, rekenmethodes en werkzaamheden achter de term ‘vastgoed’ schuilgaan. Dit moet tot beter begrip bij ambtenaren leiden. Maar andersom blijkt het ook nodig om de markt uit te leggen hoe de gemeente werkt.
Gemeentes hebben immers veel verschillende afdelingen die zich met de binnenstad bezighouden. In de binnenstad hebben we met talloze stakeholders te maken. Monumenten, bouw- en woontoezicht, projectontwikkelaars, beleggers, pensioenfondsen, woningcorporaties en ga zo maar door. Al deze partijen spreken een andere taal of ze praten langs elkaar heen.
Dat is verwarrend als je samen moet werken. Dit project is gericht op het verbinden van deze groepen. Zodat ze gaan snappen waar mensen verantwoordelijk voor zijn, en waardoor ze bepaalde ideeën niet binnen een week kunnen realiseren. Dat creëert begrip en ruimte, wat hopelijk tot meer creativiteit leidt.”
De City Deal Dynamische Binnensteden is de 30e City Deal die vanuit Agenda Stad is opgestart. Agenda Stad is onderdeel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de plek waar in partnerships wordt beoogd grote maatschappelijke opgaven in de steden aan te pakken.
De groep deelnemers van de City Deal Dynamische Binnensteden bestaat uit tien steden, drie departementen en drie platformorganisaties: Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Rotterdam, Groningen, Eindhoven, Nijmegen, Dordrecht, Roosendaal, Hilversum, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het Ministerie van Justitie en Veiligheid, en de organisaties Platform31, INretail, Retail Innovation Platform hebben zich aangesloten.
De partners werken samen binnen vier ontwikkelthema’s: vastgoed, branchering/invulling, financiering/fondsvorming en ondermijnende criminaliteit.
Het narratief van de binnenstad
Een derde project is Narratief van de binnenstad. Veel binnenstedelijke centra zijn platgeslagen tot een groot winkelcentrum. Maar een binnenstad is veel meer dan dat. Het is een plek voor ontmoeting, om te wonen, werken, spelen en uit te gaan. Het is ook een representatie van de culturele en historische achtergrond van de bewoners. Sentel: “Op het moment dat je de verschillende groepen aan het woord laat, die elk een verschillend perspectief hebben, ontstaat er een completer beeld van en voor wie de binnenstad eigenlijk is. Deze verhalen willen we zichtbaar maken.”
Nog drie jaar te gaan
Met één jaar achter de rug heeft de City Deal Dynamische Binnensteden nog drie jaar te gaan. “De City Deal wordt iedere dag leuker”, zegt Sentel. “De projecten worden steeds concreter, én we leren elkaar steeds beter kennen. Omdat we nu op regelmatige basis samenkomen, zit er al veel schot in de zaak. We moeten nu gaan experimenteren om zo tot nieuwe kaders te komen.” Waar staan binnensteden over drie jaar? Sentel: “We organiseren samenwerkingen op de prangende inhoudelijk thema’s en die verlopen goed.
We merken dat de deelnemers enthousiast zijn en in de gaten krijgen dat ze via de City Deal voordeel kunnen behalen. Aan de andere moeten we niet de illusie hebben dat je binnen de looptijd van de City Deal een oplossing voor elke binnenstedelijke uitdaging hebben. Maar de groep mensen die nu met elkaar in contact staat, is iets in gang aan het zetten waarvan ik nu al het gevoel heb dat het ook na afronding van de City Deal van betekenis blijft. Dat maakt mij ontzettend trots.”
Ben je benieuwd naar de voortgang van de City Deal Dynamische Binnensteden? Kijk op de website www.citydealbinnensteden.nl, meld je aan voor de nieuwsbrief of volg de pagina op LinkedIn.