Terug naar de kern: de mens voorop
Floris Alkemade over het nieuwe centrum
Terug naar de kern: de mens voorop
Floris Alkemade over het nieuwe centrum
De functie van de binnenstad werd voor een belangrijk deel bepaald door het winkelaanbod. Dat verandert snel. Veel centra lijken een lege huls zonder het winkelaanbod van weleer. Toch is een eenzijdige focus op de herinrichting van de retail niet de oplossing volgens Floris Alkemade, voormalig Rijksbouwmeester. Hij pleit voor een denkoefening: “We moeten terug naar een ruimte waar iedereen onderdeel kan zijn van een gemeenschap.”
Volgens Alkemade zijn veel gemeenten aangekomen bij het moment waarop ze opnieuw moeten nadenken over wat een gemeenschap en een binnenstad betekenen. “Als je wilt weten hoe je de retail aantrekkelijker kan maken, moet je eerst naar de behoeften van de mens in een binnenstad kijken.”
Alle pijlen op de binnenstad
Verandering is nodig, maar hoe zet je die in gang? Hoe verdeel je de ruimte? En op welk gebied moeten steden zich focussen voor het beste resultaat? Kijkt men naar het centrum of naar het bestaand bebouwde gebied? Voor Alkemade is het duidelijk: “Richt alle pijlen op de binnenstad. Het is niet alleen economisch beter, maar ook ruimtelijk en sociaal de beste keuze. Nederland bebouwt momenteel 10 hectare per dag. Dat is niet houdbaar.
Door je te richten op het bewerken van de binnenstad creëer je binnen dezelfde ruimte meer levenskwaliteit voor diverse groepen.”
Wonen in de stad
“Wat het woonvraagstuk betreft, gaat het niet alleen over bijbouwen, maar over het aanpakken van de sociale context,” vertelt Alkemade. “Wonen in de binnenstad is een belangrijke oplossing voor verschillende urgente vragen. Als meer mensen gaan wonen in de centra, ontstaat er ook weer meer kans op sociale interactie, wordt eenzaamheid tegengegaan, en verbetert de leefbaarheid. Verder bieden veel binnensteden verschillende mogelijkheden om bestaande gebouwen te herontwikkelen tot nieuwe woonoplossingen. Zo kan een abdij in een centrum bijvoorbeeld worden omgevormd tot een permanente spoedopvang voor mensen die behoefte hebben aan tijdelijk onderdak.”
Potentie van bedrijventerreinen
“Heb je te weinig ruimte in de binnenstad voor nieuwe woon, werk of winkelmogelijkheden? Kijk dan naar een verbinding met een bedrijventerrein binnen en buiten de stad. Wat vroeger een stinkend industrieterrein was, biedt vandaag misschien wel veel mogelijkheden voor de ontwikkeling van een volwaardig stadsdeel. Bedrijventerreinen kunnen kansen bieden voor een nieuwe stedelijke mix van wonen, onderwijs, werken en evenementen. Het zijn vaak uitgestrekte gebieden die daardoor ruimte bieden voor innovatie en daarmee de stad van een sterke nieuwe dynamiek voorzien", meent Alkemade.
Floris Alkemade
Het is absurd dat de infrastructuur voor auto's overal perfect geregeld is, maar dat kinderen niet buiten kunnen spelen.”
Vergrijzing als luxe
“De kansen liggen voor het oprapen,” stelt Alkemade. Zo ziet hij vergrijzing niet als een probleem, maar als een vorm van luxe. “Voordat hun zorgvraag acuut wordt, kunnen ouderen vaak nog 10 tot 15 jaar actief betrokken blijven bij de maatschappij en hun directe leefomgeving. Dat is een prachtige maatschappelijke potentie. Er zijn nu grote tekorten aan vrijwilligers bijvoorbeeld. Deze ouderen zouden kunnen meedraaien in sociale verenigingen, toezicht kunnen houden in musea, ondersteuning bieden bij eenzaamheidsprojecten; de mogelijkheden zijn velerlei.
Sociale cohesie als duurzame oplossing
“Wil je een duurzame oplossing ontwikkelen voor een levendige binnenstad op alle vlakken? Dan moet je de plannen steeds afstemmen op sociale vraagstukken,” stelt Alkemade. “Kijk kritisch naar de openbare ruimte en hoe die bijdraagt aan sociale cohesie. Het is bijvoorbeeld absurd dat de infrastructuur voor auto's overal perfect geregeld is, maar dat kinderen niet buiten kunnen spelen. Wat zorgt ervoor dat mensen graag naar buiten gaan?
Dit heeft altijd te maken met leefbaarheid. Die leefbaarheid creëer je het best met de meest kwetsbare inwoners in gedachten. Want, wanneer je een stad inricht voor de meest kwetsbaren, voor ouderen en kinderen, wordt het een betere stad voor iedereen. Als de stad op orde is zal het winkellandschap volgen en past dan weer als een handschoen om die veranderende sociale context.”