Flitsbezorging houdt de gemoederen druk bezig. Het is een snelgroeiend fenomeen in steden waar gemeenten nog niet altijd raad mee weten. Op dinsdag 26 april organiseerden de Retailagenda en Kern een online een sessie over flitsbezorging, waarbij verschillende invalshoeken werden belicht. De belangrijkste punten hebben we op een rij gezet.
Flitsbezorging is veel in het nieuws, daarbij worden vooral de negatieve kanten van deze snelle bezorgdienst voorbij. Denk aan darkstores in een woonstraat, overlast met bevoorrading en rondscheurende fietskoeriers die de verkeersveiligheid in gevaar brengen. Gemeenten trappen op de noodrem en sluiten darkstores. Maar is dat noodzakelijk of kan het ook anders?
Hoe werkt flitsbezorging? Femke Wokke, senior consultant bij Bureau Stedelijke planning
Femke Wokke, senior consultant bij Bureau Stedelijke planning, schetst een beeld van deze nieuwe vorm bezorgen die zich in snel tempo uitbreidt. Wat is flitsbezorging precies? Er zijn op dit moment vier grote spelers: Gorillas, Getir, Flink (ook in kleinere steden) en Zapp (alleen in Amsterdam en Rotterdam). Flitsbezorgers zijn actief in 25 Nederlandse steden. Bij flitsbezorging draait alles om logistiek en efficiency. De belofte is om binnen 10 of 20 minuten te leveren en dat kan vaak 24/7.
De klant bestelt via een app, en heeft de keuze uit een relatief klein basisassortiment en lokale producten: veel vers, ready to eat, snacks en drank. Fietskoeriers en scooters staan klaar bij de darkstores om de bestelling op te halen en weg te brengen.
De schatting is ca. 700.000 klanten in januari 2022 gebruik maakten van flitsbezorging. Het bonbedrag is gemiddeld ca 20 euro. Producten zijn doorgaans 10 tot 24% duurder dan in de supermarkt. Gemiddeld doet een klant 3 bestellingen per maand. Het marktaandeel van flitsbezorgers groeit snel –richting 2%. Dat is fors in de supermarkbranche. Inmiddels zijn er strategische samenwerkingen met supermarkten: Jumbo, AH en Spar zetten nu ook flitsbezorgers in.
De opkomst van flitsbezorging stelt gemeenten voor planologische uitdagingen:
- Uitstraling darkstores; dichtgeplakt, niet toegankelijk voor de consument, gevestigd op plekken waar dat niet wenselijk is (woonstraat).
- Overlast, geluid: riders die voor de deur staan te praten, fietsten op de stoep.
- Logistiek: bevoorraden, belemmering verkeer
- Veiligheid: riders die door de stad scheuren, maar ook het welzijn van de medewerkers.
Download hier de presentatie van Femke Wokke
Een kijkje in de keuken van flitsbezorger Gorillas
Yusuf Karadavut is Regional Head NL bij Gorillas, en verantwoordelijk voor het aansturen van alle Gorilla warehouses. Hij vertelt hoe flitsbezorger Gorillas te werk gaat.
Yusuf constateert dat er de laatste decennia niet echt veel veranderd is in de supermarkt: je hebt schappen met producten die de consument zelf pakt en afrekent. Dat kan anders, klantvriendelijker, en daar is sterke behoefte aan bij de consument: je essentiële boodschappen, zo snel mogelijk thuis.
Er wordt bewust gewerkt met een beperkt aantal producten en een kleine voorraad, daardoor kan er snel worden geleverd. In 80% gaat het om verse producten, 30% wordt lokaal ingekocht.
Gorillas ziet een verschuiving van jongeren naar een iets oudere doelgroep: “van chips naar pasta”.Tijdwinst zit vooral in de logistiek en het proces: inpakken, inladen etc, niet zozeer in het snelle fietsen.
Gorillas heeft nu nog een hogere derving dan supermarkten, omdat de data om dit te monitoren nog ontbreekt. Maar Gorillas denkt met dit model – op termijn- juist vermindering van food waste te kunnen realiseren: minder producten en een hogere rotatie betekent minder verspilling, ook omdat de consument geen thuisvoorraad meer nodig heeft die over datum kan gaan.
Yusuf snapt de zorg en de kritische geluiden. “We zijn een jong bedrijf en nog volop aan het leren.” Gorillas zoekt dan ook graag in gesprek met de gemeente, hoe ze daar “kunnen landen”. Er wordt inmiddels gekozen voor grotere locaties, vanaf 400 m2, waardoor de hele fietsoperatie naar binnen kan. En er wordt gekeken naar efficiëntere bevoorrading met minder bezorgmomenten.
Overlast van riders wordt aangepakt: niet meer roken, geluidsisolatie, inspraakavond met de buurt voor opening waar huisregels worden gedeeld. Riders krijgen standaard fietscursussen en dragen verplicht een helm.
Gorillas wil daarnaast meer aan community building gaan doen, door de riders iets voor de buurt te laten doen. Ook op andere manieren wil Gorillas haar maatschappelijke rol pakken: als werkgever – met 2000 werknemers- waar iedereen die kan fietsen aan de slag kan. Dat biedt bijvoorbeeld kansen voor statushouders.
Gemeente Den Haag: flitsbezorgers welkom op bedrijven terreinen
Rick Zijderveld is Retail Consultant bij gemeente Den Haag. Hij merkt dat flitsbezorging voorziet in een groeiende behoefte en die niet verdwijnt. Tegenhouden kan niet, begeleiden wel. Zijn advies: ga praten, zoek de samenwerking, maak contact, leg uit waarom je iets niet wilt, of waar je het wel wilt. Hij ziet dat veel gemeenten, bewoners, ondernemers zijn niet blij met flitsbezorgers in winkelgebieden. Daar mist de synergie met omgeving (consument komt niet binnen), past niet qua uitstraling, logistiek en de 24-uurs activiteit. Maar of darkstores ook echt een probleem zijn, verschilt per stad of wijk. Denk aan: aantallen, dichtheid, mogelijkheden bestemmingsplan, geschiktheid van panden etc. Hij vindt dat reacties op flitsbezorging soms wat overdreven zijn. Zijderveld ziet ook andere, positieve aspecten:
- Voorziet in gemaksbehoefte
- Werkgelegenheid in bepaalde doelgroepen
- Mogelijk positieve milieuaspecten
- Invulling leegstand
- Bijdrage aan community
Den Haag wil geen darkstores in winkelgebieden, wel op bedrijfslocaties en doorgaande routes. Zijderveld ziet al beweging richting bedrijventerreinen, omdat flitsbezorgers meer behoefte krijgen aan grotere panden. Bedrijfspanden zijn beter geschikt, ook qua uitstraling en er is minder overlast voor de directe omgeving.
Sturen met het bestemmingsplan/handhaving is mogelijk, maar heeft ook haken en ogen. Definities zijn verouderd en er is nog geen jurisprudentie. In ieder geval is een duidelijke definitie van belang; detailhandel en een winkel zijn niet hetzelfde. Den Haag beschouwt de darkstore als postorderbedrijf, daar gelden zwaardere regels voor.
Wat kun je als gemeente doen om flitsbezorging in goede banen te leiden?
- Handhaven op bestemming en/of rechtszaken aangaan
- Voorbereidingsbesluit/parapluherziening?
- Jurisprudentie afwachten
- Handhaven obv APV (overlast, blokkeren stoep, geluidsoverlast)
- Welstandsnota (reclame, voor als teveel ramen zijn dichtgeplakt)
- Accepteren/faciliteren
- Of: niets doen
Download hier de presentatie van Rick Zijderveld
De consument wil dit! André Doffer -Managing Partner DISCvision
André Doffer deed onderzoek naar het type consument dat flitsbezorging gebruikt. Flitsbezorging is gestart in de grote steden met als belangrijkste doelgroep: generatie Z. De ideale early adopters, die houden van nieuwe ontwikkelingen. Flitsbezorging nam een vlucht in coronatijd, toen bij supermarkten een wachtlijst was om online te bestellen.
Zo’n 24% van alle huishoudens wordt op dit moment bediend, dat zijn niet alleen maar de grote steden en de randstad. Grotere aanbieders met meer plaatsen boren ook andere doelgroepen aanboren, en richten zich niet alleen meer de early adapters. De doelgroep is fors uitgebreid en verschuift van jongeren naar 35-plussers, (jonge) gezinnen en ook ouderen. Flitsbezorging is er voor iedereen met weinig tijd en weinig regelmaat. De reden om iets te bestellen: snelheid, hoeft de deur niet uit, iets vergeten, ziekte. Ook een trend: mensen hoeven geen eigen voorraad te hebben. Door deze doelgroepuitbreiding is flitsbezorging niet langer een hype, maar een trend.