Kopenhagen en Malmö hebben hun transformatieopgaven meteen gecombineerd met andere maatschappelijke opgaven, zoals slimme mobiliteit, duurzaam wonen en werken en klimaatbestendigheid. Provincie Noord-Brabant reisde met een uitgebreid gezelschap naar Scandinavië af om inspiratie op te doen. Er werd meteen de basis gelegd voor een gezamenlijke samenwerkingsagenda van de middelgrote steden in Brabant.
In september 2018 trok gedeputeerde Erik van Merrienboer van de provincie Noord-Brabant met de wethouders van de zeven middelgrote Brabantse steden (Bergen op Zoom, Oosterhout, Oss, Roosendaal, Veghel, Uden en Waalwijk) en een groep deskundigen door Kopenhagen en Malmö. Per fiets, trein en bus bezochten zij transformatieprojecten en centrumgebieden, zoals Nordhavn in Kopenhagen, de wijk Västra Hamnen in Malmö, middelgrote stad Albertslund en spraken ze met experts van Gehl Architects en Doll Living Lab. Tussendoor werd, met behulp van de inbreng van deskundigen van de vijf grootste Brabantse steden (B5), het onderwijs, vastgoed en de retail, de basis voor een samenwerkingsagenda voor de middelgrote steden in Brabant.
Middelgrote steden
De wethouders van de middelgrote gemeenten waren voor de stedenreis uitgenodigd omdat uit de meest recente analyse blijkt dat – ondanks de aantrekkende economie – de vraagstukken rond vitaliteit van middelgrote binnensteden onverminderd groot blijven. Leegstandspercentages van 10 tot 20% zijn eerder regel dan uitzondering en het idee dat in elke lege winkel een nieuwe winkel moet komen is ruimschoots achterhaald. Alle reden om ‘de koppen bij elkaar te steken’ en te leren van elkaar en van anderen.
De mens centraal
Tijdens de reis werd duidelijk dat een vitaal centrumgebied gaat over de kwaliteit van leven. Over ontmoeten en beleven: een ‘place te be’ in plaats van een ‘place to buy’. Retail staat niet langer centraal. Het belang van openbare ruimte voor de mensen in de stad verdient meer aandacht. Eenvoudige ingrepen kunnen soms al een wereld van verschil maken: ‘minder denken in stenen, meer in mensen’. Maar ook werd inzichtelijk hoe de Deense en Zweedse steden hun transformatieopgaven wisten te combineren met andere maatschappelijke opgaven: slimme mobiliteit, energieneutraal en duurzaam wonen en werken en klimaatbestendigheid.
Samenwerking
In Kopenhagen is de basis gelegd voor een gezamenlijke samenwerkingsagenda van de middelgrote steden in Brabant. Sindsdien is een nieuw lerend netwerk ontstaan van middelgrote steden die elkaar nu echt opzoeken en hun vraagstukken – vaak dezelfde – delen. Er is een concrete samenwerking tussen experts, steden en het onderwijs. Een netwerk dat langzaam maar zeker aan kracht wint. Recentelijk is de provincie bovendien een kennistraject gestart rondom de transformatieopgaven in de Brabantse centrumgebieden. De provincie zorgt voor kennisdeling, jaagt samenwerking en gezamenlijke afspraken aan en participeert waar dat nodig is. Soms met denk- en mankracht, of met investeringskracht.
Lessons learned
Wat heeft Noord-Brabant opgestoken van de stedentrip?
- De aanpak in Kopenhagen/Malmö steunt op een actieve, meer integraal werkende overheid; dat begint met een goede visie
- Sociale meerwaarde als kernbegrip.
- Een compactere binnenstad met een mix van functies.
- Ga voor de eigen identiteit.
- Niet meer denken in stenen maar in mensen.
- Verbreding met andere opgaven. Biedt ruimte voor innovatieve concepten.
- Zet in op actieve kennisdeling tussen bestuurders, ambtenaren en professionals.