Paul van Liempt gaat in gesprek met hoogleraar retail & marketing Kitty Koelemeijer over de desastreuse gevolgen van de coronacrisis voor de detailhandel. “De retail zal zich razendsnel moeten aanpassen om dit het hoofd te kunnen bieden.”
Op dit moment staat vrijwel de gehele retail in crisisstand. Nu is er de shock, maar op termijn moet de gehele sector zich voorbereiden op een fundamenteel andere economie. Hoe dat er precies uit gaat zien is nu nog onbekend. Koelemeijer: “De onzekerheid is misschien wel de belangrijkste factor.” Ondernemen draait om plannen op langere termijn. Dat is nu vrijwel onmogelijk.
Koelemeijer ziet in deze situatie bovendien een ongelijk speelveld voor mkb en grote bedrijven. Die laatste hebben de mogelijkheid verhuurders en leveranciers eenzijdig te vertellen: wij kiezen voor onszelf. Het mkb kan dat niet. Koelemeijer benadrukt dat dit niet iets nieuws is, maar een ontwikkeling die al langer gaande is aan het licht brengt: “wij hebben dat zo laten ontstaan. [..] Je kunt een beroep doen op de maatschappelijke verantwoordelijkheid, daar ben ik het helemaal mee eens, maar je kunt je afvragen in hoeverre dat bij deze partijen gaat werken.” Dit is het moment, zo betoogt Koelemeijer, om wat te doen aan ‘private equity’ en het ongelijke speelveld.
Hoe het ook zij, het retail landschap zal radicaal veranderen. In een anderhalvemetereconomie zijn de huidige businessmodellen niet langer houdbaar. Koelemeijer schetst dat de huren in verhouding tot de mogelijk inkomsten straks veel te hoog liggen, de assortimenten niet meer afgestemd zijn op de vraag, en de omloopsnelheid van goederen totaal anders zal worden. “Er moet een transitie komen naar een nieuwe vorm van retail.” Het ligt daarbij in de lijn der verwachting dat voor veel ondernemers straks offline verkoop niet meer rendabel is. Dat leidt dan weer tot lege binnensteden. Het gevolg: “De hele sociale functie van retail wordt ondermijnd.”
Ondanks dat de gehele sector nu onder gigantische druk staat, verwacht Koelemeijer wel dat er winkels zullen blijven bestaan. “Nu zitten we in de schok, maar natuurlijk verdwijnen winkels niet allemaal.” Volgens Koelemeijer is dat ook van cruciaal belang: “Ik vind retail een vitale sector omdat het voldoet aan een hele belangrijke sociale behoefte.” Feit is wel dat momenteel een groot deel van de detailhandel op omvallen staat.
Welke oplossingen zijn er denkbaar als de middeklasse straks echt wegvalt? Koelemeijer: “Dan kom je toch bij iets collectiefs uit. [..] Dat doen we nu al. We geven onze economie in handen van de overheid.” Tegelijkertijd kan de oplossing altijd uit onverwacht hoek komen. Koelemeijer refereert naar Peter Brucker en stelt: “Een falend businessmodel is een hele belangrijke bron van innovatie. Eerst moet je door de ellende heen, dan komt de innovatie en uiteindelijk ben je beter af.”