Om de binnenstad van Dordrecht aantrekkelijker te maken, wordt het Statenplein met aangrenzende straten opnieuw ingericht. De gemeente wil de uitstraling van dit gebied verbeteren door herstructurering van winkels, gevelrenovatie en vergroening. Impulsaanpak winkelgebieden draagt hier aan bij met subsidie om het project te realiseren. Wethouder Maarten Burggraaf van Dordrecht vertelde op het Retailagenda Wintercongres 2023 hoe de gemeente dit samen met ondernemers aanpakt.
Dordrecht is een historische stad met oude binnenhavens en vele monumenten. Terwijl het aantal inwoners van de stad groeit, krimpt de stadskern. Er zijn een kwart te veel winkels met te weinig kwaliteit van het (retail)aanbod. Daardoor is er momenteel een leegstand van twaalf procent van de totale hoeveelheid winkelruimte. Dat komt neer op 12.500 vierkante meter. Om de potentie van de binnenstad te benutten is de gemeente een project gestart voor herinrichting.
Het Statenplein is een belangrijk onderdeel van het kernwinkelgebied, maar wordt niet optimaal gebruikt. Het belangrijkste evenement is de weekmarkt op vrijdagen en zaterdagen, verder staat het grotendeels leeg. Ook de aansluiting tussen winkels, horeca en cultuurinstellingen als Hof van Nederland en Dordrechts Museum kan sterk worden verbeterd.
De uitdagingen van Dordrecht
“Het Statenplein is heel erg versteend en heeft met de Kolfstraat een distributiestraat als aanloopstraat naar het kernwinkelgebied”, vertelt Maarten Burggraaf. “En door de weekmarkt is het best een complex gebied. Als je het de marktkraamhouders vraagt dan zeggen ze dat zij de succesfactor zijn voor Dordrecht omdat zij twintigduizend bezoekers naar de stad brengen. Tegelijkertijd zijn de vrijdagen en zaterdagen de topdagen voor je stad, maar door de weekmarkt kun je geen evenementen meer organiseren. De beleving in een binnenstad bestaat natuurlijk wel uit een diversiteit aan programmering. De Impulsaanpak winkelgebieden helpt ons om die ingewikkelde discussie een stap verder te brengen. Door het perspectief van veel investeringen kunnen zij bijna geen nee meer zeggen tegen die spannende toekomst. Dat is een andere inrichting van de binnenstad die ook veel onzekerheid geeft.”
De plannen
De gemeente heeft de handen ineen geslagen om samen met ondernemers (winkels, horeca, markt, eigenaren van vastgoed) en bewoners om het Statenplein en omgeving aantrekkelijker te maken. Daarin pakken de betrokkenen hun verantwoordelijkheid. De gemeente vult de anderhalf miljoen euro subsidie vanuit de Impulsaanpak winkelgebieden aan met eigen investeringen in de openbare ruimte. Van dat geld worden aantrekkelijke routes en meer groen gerealiseerd. Ook worden twee winkelcomplexen getransformeerd naar woningen en komen er nieuwe parkeervoorzieningen voor auto’s en fietsen. Door de aanpassingen nemen de kwaliteit, leefbaarheid, sociale veiligheid en levendigheid toe. Het plein wordt een verblijfs- en ontmoetingsruimte, in plaats van een overloopgebied.
Het belang van Impulsaanpak winkelgebieden
Burggraaf: “Soms moet de overheid net even dat zetje geven om weer die volgende stap te maken richting vernieuwing en verduurzaming. De eerste 40 miljoen euro die de overheid beschikbaar heeft gemaakt voor de Impulsaanpak winkelgebieden heeft in totaal zo’n 180 miljoen euro aan investeringen opgeleverd in al die winkelgebieden. Heel veel kleinere en grotere gemeentes hebben daardoor een vernieuwingsstap kunnen maken en die winkelgebieden aantrekkelijker maken. Dat maakt dit tot een goede regeling.”
“Om in aanmerking te komen voor de subsidie Impulsaanpak winkelgebied is best een complex aanvraagtraject. Dat horen we vanuit verschillende gemeentes die daar mee worstelen. Tegelijkertijd dwingt het je om heel intensief samen te gaan werken met de vastgoedinvesteerders op die plekken. Je mede investeerders in de binnenstad worden daardoor veel intensiever. Dat helpt, want samen moet je erin investeren om die binnenstad verder te brengen.”
Gezamenlijk belang
“Voor zo’n plein is het gezamenlijk belang heel duidelijk. Wij kunnen vergroenen in de openbare ruimte, maar de private eigenaren moeten de gevels aanpakken. En waar vroeger achter die gevels nog werd gewinkeld op de eerste verdieping, wordt die ruimte in Dordrecht nu getransformeerd tot woningen. Daarmee krijg je ook nieuwe bezoekers voor de winkels en daarmee een extra koopstroom erbij. Dan kun je als gemeente niet alleen, daar heb je echt ook de private investeerders voor nodig. Daarnaast helpt het dat de Rijksoverheid mee-investeert in die beweging. Dat geeft een impuls aan die lastig puzzel die je moet leggen.”
Belang van lokale bestuurders
“Iedereen in de stad is op zoek naar ontmoeting met mensen. Als stadsbestuur hebben wij een verantwoordelijk om de mensen een plek te bieden waar ze eenvoudig die ontmoeting kunnen vinden. Wij kunnen dat alleen maar doen door één plek in de stad te maken waarbij je heel veel verschillende bezoekersstromen samenbrengt. Mensen in de stad hebben verschillende behoeftes. Die willen niet allemaal naar een museum, een muziekevenement of naar een specifieke winkel. Het mooiste is als je al die mensen met verschillende achtergronden in het centrum weet samen te brengen. Daar ontstaat die mooie ontmoeting en zit de kracht van de samenleving die je wilt zijn en invulling geven aan die behoeftes.”
Investeren op de lange termijn
“Als overheid hebben wij de verantwoordelijkheid om op de lange termijn te kijken”, vindt Burggraaf. “Wij hebben als overheid voor businesscases een horizon van twintig jaar, waarbij een private investeerder op de korte termijn zit. Wij moeten ervoor zorgen dat we op de langere termijn blijven investeren om de businesscase voor de binnenstad op de langere termijn groter te maken. Daardoor wordt het voor private partijen interessanter om daarin te investeren. Vervolgens moeten we samen de regie voeren. In Dordrecht doen we dat met een binnenstadsbedrijf. Daar zit de gemeente in samen met vastgoedeigenaren, winkeliers, horeca en de cultuursector. Zij maken met elkaar die programmering.”
Interactie en ontmoeten
“De partijen uit het binnenstadsbedrijf maken inzichtelijk welke mensen naar de binnenstad komen, wat hun behoeftes zijn en hoe hun klantreis eruit ziet. Daar ga je vervolgens in die collectieve ruimte ook je gebieden definiëren en kijken wat voor kwaliteit die moeten hebben. Daarmee geef je ook perspectief en richting naar de marktpartijen zodat zij weten dat als ze een bepaalde doelgroep willen bedienen ze in een bepaald gebied moeten gaan zitten. Daardoor ontstaat samenhang en krijg je vanzelf dat meerdere mensen naar de stad komen en elkaar via een evenement ontmoeten”, zegt Burggraaf. “Dan krijg je die interactie.”
Programma Impulsaanpak winkelgebieden
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) stelt met de Impulsaanpak Winkelgebieden 100 miljoen euro beschikbaar verdeeld over vier openstellingsrondes. Ook het delen van kennis en geleerde lessen is onderdeel van de regeling. Einddoel is meer binnenstedelijk winkelgebied met een stevige, sociale en economische basis dat aantrekkelijk is voor bewoners en bezoekers. Neem voor vragen contact op via iw@rvo.nl.
Laatste aanvraagronde
Gaat uw gemeente een winkel-of kerngebied herstructureren en transformeren in een samenwerkingsverband met private partijen? Dan kunt u hiervoor financiële ondersteuning aanvragen via de Specifieke uitkering Impulsaanpak winkelgebieden. De vierde en laatste aanvraagronde is van 21 mei tot 1 juli 2024. Kijk hier voor meer informatie.