De Retailagenda en de Technische Universiteit Eindhoven hebben onderzoek gedaan naar succesvolle transformaties in winkelgebieden. Onderzoeker Ioulia Ossokina heeft de belangrijkste inzichten uit het onderzoek samengevat. Voor meer achtergrond zie het volledige artikel.
- Behoefte aan fysieke winkelruimte daalt in verschillende Europese landen en in de VS. Dit komt mede door technologische veranderingen zoals online retail en zal in de komende jaren waarschijnlijk doorzetten.
- In Nederland heeft dit – samen met een daling van de consumentenvraag in de Grote Recessie – geleid tot een flinke toename van de winkelleegstand. In 2017 lag de leegstand gemiddeld op 9%.2
- De markt reageerde met een daling van de huren van nieuw gesloten contracten, met ca 20% in 2008-2014.
- Daarnaast werd een deel van de winkelvoorraad getransformeerd naar een andere functie, voornamelijk wonen en horeca. In winkelgebieden van de onderzochte middelgrote steden heeft 2,5% van het winkelvastgoed in 2010-2016 een andere functie gekregen.
- Sinds 2016 daalt ook de totale voorraad winkelruimte in Nederland. Dit betekent dat meer ruimte wordt onttrokken dan erbij komt.
- Transformatie is een goede oplossing voor locaties die onrendabel zijn geworden voor winkels. Deze locaties liggen vaak aan de rand van winkelgebieden. Daar gebeurden ook de meeste transformaties.
- Transformatie aan de rand bestrijdt de leegstand en staat toe om winkelgebieden compact te houden. Vaak is de ruimtelijke structuur aan de rand geschikt voor andere functies dan winkels; in andere gevallen zijn extra investeringen in de openbare ruimte nodig.
- Voor een succesvolle transformatie moet er voldoende vraag zijn naar grond voor andere functies dan winkel. Waar dit het geval is, kan de markt transformaties zelf van de grond krijgen. De rol voor het beleid is dan vooral faciliterend.
- Er zijn ook gebieden waar zowel de vraag naar winkels als de vraag naar ander vastgoed afneemt, bijvoorbeeld wegens bevolkingskrimp. Daar komt transformatie niet vanzelf van de grond. In deze regio’s zijn grotere ingrepen nodig om winkelleegstand te bestrijden. Sluiten van een winkelgebied kan hier een serieuze optie zijn.