Termen en begrippen

Inhoud handreiking:
Startpagina, 1. Inventarisatie plancapaciteit, 2. Beleidsborging, 3. Juridische borging saneren plancapaciteit

Bestemmingsplan

Het bestemmingsplan is een juridisch bindend document voor zowel de overheid als burgers en bedrijven. In een bestemmingsplan worden de gebruiks- en de bouwmogelijkheden vastgelegd voor een gebied.

Omgevingsplan

Het omgevingsplan is een nieuw instrument dat door de Omgevingswet (verwachte inwerkingtreding 1 januari 2021) geïntroduceerd wordt. Het omgevingsplan bevat de regels voor de fysieke leefomgeving op gemeentelijk niveau. Elke gemeente stelt één omgevingsplan op waarin alle gemeentelijke regels die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving voor het gehele grondgebied van de gemeente zijn opgenomen. Een gemeente heeft vanaf 2021 een omgevingsplan van rechtswege, met het tijdelijke omgevingsplan. Dit bestaat onder andere uit alle bestaande bestemmingsplannen en beheersverordeningen. Tot 2029 heeft de raad de tijd om het omgevingsplan van rechtswege aan te passen tot een omgevingsplan volgens de Omgevingswet.

Uitwerkingsplan

In een bestemmingsplan kan gekozen worden voor een uitwerkingsplicht, bijvoorbeeld  wanneer nog niet precies duidelijk is hoe een ontwikkeling die is opgenomen in een bestemmingsplan, eruit gaat zien. Bij het vaststellen van het bestemmingsplan worden uitwerkingsregels vastgesteld en geeft de gemeenteraad aan het college van burgemeester en wethouders de plicht mee om tijdens de duur van het bestemmingsplan een uitwerkingsplan op te stellen binnen de kaders van de uitwerkingsregels. Dit uitwerkingsplan maakt na vaststelling onderdeel uit van het bestemmingsplan waarin de uitwerkingsplicht is opgenomen. De mogelijkheden voor detailhandel die zijn vastgelegd in de uitvoeringsregels worden tot de harde plancapaciteit gerekend. Indien deze voldoende concreet geformuleerd zijn (zie jurisprudentie: ABRS 24 februari 2016 ).

Voorzienbaarheid

• Voorzienbaarheid betekent dat ten tijde van de aankoop van een onroerende zaak voor een redelijk denkend en handelend koper aanleiding bestond om rekening te houden met de kans dat de planologische situatie ter plaatse (in ongunstige zin) zou veranderen (actieve risicoaanvaarding).
• Voorzienbaarheid kan ook betekenen dat na aankoop (bestaand eigendom) een eigenaar bij de eerste zichtbare voortekenen van een voorgenomen nadelige planologische wijziging, concrete pogingen moet doen om de oude bouw- en gebruiksmogelijkheden (de voorgenomen wijziging) op zijn eigen terrein alsnog te realiseren. Doet hij dat niet, dan kan het ‘stilzitten’ worden verweten (passieve risicoaanvaarding). Hierbij wordt doorgaans een termijn aangehouden van tenminste 1,5 jaar.

Voorzienbaarheid wordt gecreëerd door (vastgesteld) beleid dat voldoet aan de volgende eisen:

1. Uitspraken moet voldoende concreet zijn
2. Uitspraken moeten kenbaar zijn (openbaar én gepubliceerd). Formele status is niet verplicht, maar wel gewenst
3. Uitspraken moeten begrijpelijk zijn

Op basis van jurisprudentie wordt duidelijk wat met deze begrippen wordt bedoeld

Harde plancapaciteit

Harde plancapaciteit zijn de directe vestigingsmogelijkheden voor detailhandel die zijn vastgelegd in een juridisch bindend planologisch kader:

• Vastgestelde bestemmingsplannen.
• Uitwerkingsplannen
• Gebieden zonder bestemmingsplan (witte vlekken).
• Verleende (kruimel) omgevingsvergunningen.

Benutte (harde) plancapaciteit

Een locatie (gebouw en omliggende gronden) die in gebruik is voor detailhandel en volgens het bestemmingsplan ook zo mag worden gebruikt.

Onbenutte (harde) plancapaciteit

Een locatie met vestigingsmogelijkheden voor detailhandel die niet worden gebruikt als detailhandel (leegstand of ander gebruik). Voorbeeld: een voormalig winkelpand dat is getransformeerd tot woning. De bestemming kan dan nog steeds detailhandel zijn, terwijl de locatie niet meer als zodanig wordt gebruikt.

Planschade

Het financiële nadeel dat een betrokkene heeft door het verschil tussen de nieuwe (onvoorziene) planologische situatie en de bestaande/oude situatie. De gemeente kan aan degene die schade lijdt een tegemoetkoming geven. Voorwaarde is dat de schade niet redelijkerwijs voor zijn rekening is en geen andere vergoeding mogelijk is. Zie voor de regeling artikel 6.1 Wet ruimtelijke ordening.

Ladder voor duurzame verstedelijking

De Ladder voor duurzame verstedelijking (Ladder) is een instrument voor efficiënt ruimtegebruik. Het bevoegd gezag moet voldoen aan een motiveringsvereiste als nieuwe stedelijke ontwikkelingen planologisch mogelijk worden gemaakt. Zie voor de regeling artikel 3.1.6 Besluit ruimtelijke ordening.

Lees meer:

1. Inventarisatie plancapaciteit
2. Beleidsborging
3. Juridische borging saneren plancapaciteit