Staatssecretaris Mona Keijzer sprak op 9 maart 2020 tijdens het Retailagenda Voorjaarscongres met bestuurders over de toekomst van binnensteden en kernen. Het gesprek werd gevoerd aan de hand van vier thema’s, die telkens kort door een expert werden ingeleid. Een korte impressie van de bijeenkomst en de onderwerpen die de revue zijn gepasseerd. [Bekijk hier de foto’s van de bijeenkomst]
De bijeenkomst werd geopend door Marijke van Hees, voorzitter Retailagenda, die het eerste exemplaar van de Retailgids aan te bieden aan staatssecretaris Mona Keijzer. De Retailgids laat zien wat de afgelopen jaren gedaan en geleerd is binnen de Retailagenda. Moderator Lennart Booij voerde een kort openingsgesprek met de staatssecretaris, waarin zij de reden van de bijeenkomst toelichtte: “We zijn in deze setting bij elkaar omdat de retail een belangrijke sector is waarvan velen afhankelijk zijn voor een fatsoenlijke boterham. En vanwege de belangrijke rol die retail speelt in het sociale verkeer tussen mensen en vanwege het belang van retail voor de leefbaarheid van steden. De retail staat sterk onder druk en die druk zal de komende jaren alleen maar toenemen. Voor de toekomst van de binnensteden en kernen zijn de acties van lokale bestuurders ontzettend belangrijk. We zijn bijeen om te horen waar zij zich zorgen om maken en om van elkaar te leren.” Vervolgens kwamen de vier thema’s aan bod.
Waar staan we vandaag?
Door Cees Jan Pen, lector de Ondernemende Regio bij Fontys Hogeschool Economie en Communicatie.
De startpositie van de Nederlandse steden is best goed, wanneer je die vergelijkt met de situatie in de ons omringende landen.Heel veel gemeenten hebben de problemen en de situatie rond retail en de gevolgen voor binnensteden en kernen goed op het netvlies. In meerderheid beschikken gemeenten over visies op retail en binnensteden. Waar echt nog een slag gemaakt moet worden is naar het vertalen van plannen en goede voornemens naar concrete actie. Daarbij zouden gemeenten bereid moeten zijn om de situatie breder, meer integraal aan te vliegen. Nu is het moment om te koppelen met woningbouw en duurzaamheidsinvesteringen. Wat echt beter moet is regionale afstemming. Zit nu maar al te vaak in de sfeer van mededelingen achter af.
Gesprekspunten:
- Aandacht voor het bewaken van de balans tussen wonen en beleving. Wensen zijn soms met elkaar in strijd. Zoeken naar evenwicht. Geen algemene formule voor te geven. In de praktijk zoeken naar evenwicht.
- Belang van samenwerken wordt benadrukt: de gouden driehoek van gemeente, retailers en vastgoedeigenaren. Zonder die drie is het probleem niet op te lossen.
Wie wil je zijn als stad?
Door Suzanne Leclaire, cultuurwetenschapper, bestuurder en adviseur.
Bij het formuleren van een adequate binnenstadsaanpak is het belangrijk om de goede vraag te stellen. Deze vraag moet het onderzoeksproces in gang zetten. Leegstand is vaak de aanleiding, maar uiteindelijk gaat het om de vraag wat de uitkomst zou moeten zijn van het transformatieproces. Stel je antwoord uit. Neem daar de tijd voor, anders loop je kans antwoorden te krijgen op de verkeerde vraag. Doe dat in dialoog met de omgeving, dus niet vanuit discussie of debat. En, doe dat vanuit een breder perspectief en streef naar een ‘gouden cirkel’. Dit is een aanvulling op de veelgenoemde gouden driehoek, waarin ook cultuur is opgenomen en plaats is voor jonge mensen, kunstenaars en creatieven. Andere verbindingen bieden ook weer nieuwe invalshoeken.
Gesprekspunten:
- Leeuwarden is mooi voorbeeld; die stelde de vraag aan alle betrokken partijen, dat leverde uiteindelijk een nieuwe identiteit op. Leeuwarden werkt aan een compacter centrum, door het instellen van een ondernemersfonds committeer je ook grote ketens aan het versterken van de levendigheid.
- Je kunt altijd iets bijzonders doen om mensen samen te brengen, samenwerken aan één doel is een voorwaarde.
- Het gesprek aangaan met de buitenwereld vergt ook een andere aanpak vanuit gemeenten, wat gevolgen heeft voor de ambtelijke organisatie. Nieuwe perspectieven betekent ook het doorbreken van de oude perspectieven en vraagt om een andere manier van werken.
- Gemeenten hebben jongeren wat betreft cultuur weinig te bieden. Om daar verandering in te brengen werkt inroepen van hulp van buiten goed. Zie bijvoorbeeld het Cultlab in Amersfoort; zij denken anders en halen processen los en trekken nieuwe bezoekers.
- De staatssecretaris vraagt in dit verband aandacht voor de rol van toeristische concepten om toeristen te spreiden; niet allemaal naar Amsterdam, terwijl ook Medemblik zoveel moois te bieden heeft. Daarvoor is samenwerking noodzakelijk. De wethouder retail en toerisme denkt ook na over verblijfsaccommodaties en bedden.
- Gebiedsgerichte aanpak vraagt om integrale benadering. Winkelstraten zijn de sociale aderen van een wijk. Pleidooi om budgetten aan elkaar te knopen (bijvoorbeeld cultuur, wonen, vastgoed, sociaal domein). Dat betekent ook dat wethouders iets vinden over elkaars terrein. Tip: Denk daar al bij de collegevorming over na.
- In Rotterdam is de opgave het realiseren van een compacte winkelsituatie en verspreiding tegengaan. Dat betekent ook het organiseren en verdelen van de pijn. Dat maakt de start lastig. Interessante trajecten op niveau gebieden, bijvoorbeeld het Kadaster dat met spelvorm eigenaren en gebruikers bij elkaar brengt. Daarmee organiseer je feitelijk een gezamenlijk verlangen en breek je hekjes af.
- Problemen aanpakken doe je niet alleen met geld. Er zijn ook tal van andere instrumenten beschikbaar, zoals bijvoorbeeld de leegstandsverordening.
Het belang van lokale transformatie
Door Barbara Kathmann, wethouder gemeente Rotterdam.
Gebiedsgerichte aanpak is belangrijk om de leefbaarheid van de stad te borgen. Gemeenten kunnen daarbij heel veel van elkaar leren. Gemeente Rotterdam is dan ook blij met Transformatietafel Gebiedsgerichte aanpak met Roosendaal, Bodegraven-Reeuwijk en Parkstad Limburg. Het is nu van belang om niet te blijven hangen in experimenten, maar door te pakken. En het is belangrijk om hier andere Rijkspartijen zoals goed aan te haken als Infrastructuur en Waterstaat en Binnenlandse Zaken en Koningszaken. Kathmann pleit daarnaast voor een stevige rol van de provincie om regionale aanpak te bevorderen.
Gesprekspunten:
- Het is van belang dat er aandacht is voor de koppeling tussen economie en cultuur. Dat die koppeling reëel is, is in het verleden ook al wetenschappelijk onderbouwd.
Het belang van innovatie & ondernemerschap
Door Tibert Verhagen, associate professor e-business aan de Hogeschool van Amsterdam.
Er zijn grote retailplatforms op komst, zoals bijvoorbeeld Amazon. Die zullen van invloed zijn op de winkelstraat.Mkb-ers spelen daar nog altijd grote rol, maar er zijn zorgen over de bereidheid van kleine ondernemers om na te denken over wat dit voor hen betekent en hoe hierop te reageren. Kleine ondernemers zijn teveel bezig met de waan van de dag. Verhagen doet daarom een oproep aan aanwezigen om het opzetten te ondersteunen van een tech-platform, dat juist deze groep ondernemers kan helpen bij technische innovatie.
Gesprekspunten:
- De staatssecretaris geeft aan dat ondernemers in zouden kunnen zetten op service en beleving, bijvoorbeeld gebruik te maken van omnichannel. De vraag is echter hoe dat te realiseren is. Die vraag is te belangrijk om alleen aan de markt over te laten. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat helpt ondernemers bijvoorbeeld door het organiseren van digitale werkplaatsen op het gebied van online sales en marketing. Zij doet een oproep aan ondernemers om zich hierbij aan te sluiten.
- Kleine ondernemers zijn belangrijk, maar ook grote ketens kunnen meer doen. In Beverwijk bijvoorbeeld wordt vanuit VGO [vastgoedonderhoud red.] een experiment uitgevoerd om als ketens in gezamenlijkheid meerdere winkels te openen.
- Daarnaast geven meerdere gemeenten aan te werken aan lokale netwerken om lokale retailers een groter online platform te geven naar de buitenwereld.
Bekijk hier de foto’s van de bijeenkomst
Bekijk hier de presentatie, handige links en foto’s van de deelsessies
Bekijk het beeldverslag van het hele congres